Rozwój i typy mieszczaństwa.

Mieszczaństwo

• • We Włoszech ma głównie funkcję ekonomiczną (pojęcie weksla rodzi się we Włoszech).
• Okres krucjat – mieszczaństwo zaczyna odgrywać dużą rolę. Nie wykształcił się tu klasyczny model feudalny, istniały republiki miejskie – XII w., np. Genua
•  Francja – mieszczaństwo zaczyna odgrywać coraz większą rolę, gdy upada arystokracja: przełom XVII i XVIII w. Rola mieszczaństwa we Francji – tworzy oświecenie
• Niemcy – romantyzm dziełem mieszczaństwa niemieckiego; filologia klasyczna – dążenie niemieckiego mieszczaństwa do stworzenia sobie tradycji; Tomasz Mann – opisał potęgę kulturową mieszczaństwa niemieckiego i jego upadek – opis zatracania z pokolenia na pokolenie etosu mieszczaństwa
• Polska: nie było mieszczaństwa jako takiego na początku – szlachta nie pozwoliła (Rzeczpospolita Szlachecka), Żydzi i Niemcy przejmują tę funkcję. Po powstaniu styczniowym szlachta się deklasuje, biednieje i przemieszcza się do miast – dopiero ona zaczyna tworzyć klasę mieszczańską –> klasa inteligencji. W Polsce i w Rosji wytwarza się klasa mieszczaństwa w XIX w.
• Rosja – w XIX w. jako opozycja wobec samodzierżawia (dekabryści)
• • W nowożytności pojęcie powieści związane ze społecznością, która miała dużo wolnego czasu i ambicje kształcenia się – mieszczaństwo angielskie;
• • Rewolucyjna zmiana – mieszczanin się kształci dla zarobku, dla znalezienia swojego sposobu na życie;
• • Społeczeństwo szlacheckie to społeczeństwo kastowe, natomiast społeczność mieszczańska jest mobilna po raz pierwszy na tak wielką skalę. USA – mit „od pucybuta do milionera”;
• • Schemat z życia materialnego przeniesiony jest w moralności mieszczaństwa na inne aspekty życia;
• • człowiek kowalem własnego losu, doktryna predestynacji – kalwinizm, luteranizm – powstanie mieszczaństwa silnie związane ze zjawiskiem reformacji

Arystokracja – podkreślanie roli tradycji
Konserwatyzm: monopol na wiedzę, czym jest szczęście, człowiek zawsze taki sam i zawsze popełnia te same błędy

Liberalizm: człowiek istotą rozsądną, racjonalną i wolną; rolą państwa nie powinno być sterowanie i kształtowanie obywateli, ponieważ to oni sami o siebie zadbają

Typy mieszczaństwa

• drobnomieszczaństwo warstwa społ., której pozycję w strukturze społeczeństwa określa drobna prywatna własność środków produkcji i najczęściej osobista praca właściciela i jego rodziny przy wytwarzaniu dóbr i usług; kształtowała się u schyłku feudalizmu; w jej skład wchodzili rzemieślnicy, drobni kupcy, lichwiarze, właściciele małych przedsiębiorstw.

• •Burżuazja (tekst: Paul Hazard, Bourgeois):
  ◦ wiek XVIII ugruntował jej potęgę;
  ◦ kryterium „przydatności społecznej” – społeczeństwo wdzięczne jest tylko tym, którzy bezpośrednio przyczyniają się do jego pomyślności, sprawiedliwość jedynym prawem, jakie powinno regulować stosunki międzyludzkie – argument za osłabieniem pozycji
• arystokracji – koniec z dziedzicznymi przywilejami
  ◦ burżuazja stała się sobą, gdy zaczęły przeważać opinie, że należy zrezygnować z tego, co transcendentne na rzecz tego, co pozytywne; z filozoficznej spekulacji o świecie na rzecz zawłaszczania świata; idea wolności; idea „własność stwarza obywatela” (cenzus majątkowy)
  ◦ wyróżnikiem jest bogactwo
• stereotypy mieszczaństwa – stereotyp filistra stworzony przez artystów (Baudelaire)??